Türkiye Kan Merkezleri ve Transfüzyon Derneği
COVID-19 (2019-nCoV) Pandemi Döneminde Kan Bileşenlerinin Bağışı ve Transfüzyonu Konusunda Öneriler
TKMTD ülkemiz ve tüm Dünya ülkelerinin karşı karşıya olduğu COVID-19 pandemisi dolayısıyla bu bildiri ile üyelerini ve toplumu bilgilendirmeyi amaçlamıştır. Şu ana dek, COVID-19’un ve diğer koronavirüs enfeksiyonlarının (SARS, MERS) kan transfüzyonu ile bulaştığına dair güncel veri bulunmamaktadır. Çin’in Hubei bölgesi dışında, dünya genelinde kan bileşenlerine yönelik bir tarama testi çalışılmamakta, bağışçı seçimi ve değerlendirmeye yönelik önlemler vurgulanmaktadır. Başlıca önlem olarak aşağıda bahsedilecek sürelerde bağışçı ret dönemi genişletilmiştir.
Kan sürekli ve alternatifi olmayan bir ihtiyaçtır. Kan ürünlerinin kısıtlı raf ömürleri nedeniyle sürekli yenilenmesi gerekmektedir. Bu ihtiyacın pandemi nedeniyle artması beklenmemekle beraber, pandemi nedeniyle kan bağışında azalma olması durumunda kan bileşenleri ihtiyacının karşılanmasında zorluklar yaşanabilir. Pandemi sırasında kan ürünü ihtiyaç ve stok dengesinin sağlanması için bağış süreci devam ederken “kanın klinik kullanımı” da uygun şekilde hayata geçirilmelidir.
Öneriler:
- Bağışçı seçimi ve bağış sürecine yönelik öneriler:
- Bağışçıları kan hizmet birimlerine toplu olarak çağırmayın, randevu vererek davet edin. Bekleme, bağış ve dinlenme salonlarında izolasyon koşullarını sağlayın.
- Önlem olarak, son 28 günde semptomatik soğuk algınlığı öyküsü olan bağışçıların kan bağış biriminize başvurularına engel olabilmek için gerekli bilgilendirmeyi yapın.
- Sorgulama sırasında grip semptomlarına dikkat edin. Bu semptomlara sahip bağışçı ya da bağışçının temasta olduğu aile bireyi/ arkadaş var mı, COVID-19 tanısı almış biriyle temas öyküsü var mı sorgulayın. Sorgulanacak semptomlar: Ateş, burun akıntısı, hapşırık, öksürük, kas ağrısı, baş ağrısı, boğaz ağrısı, nefes darlığı.
- Bir temastan şüphelenildiğinde/ bahsedildiğinde (Doğrulanmış COVID-19 vakası ile teması olan ya da toplumda süregelen bir bulaş olduğu varsayılan bir bölgeden döndükten sonra başvuranlar/ Bulaş olduğu varsayılan bir ülkeden dönen ve aktarmalı uçuş dahi olsa bu ülkedeki bir havalimanında bulunmuş olanlar/ Muhtemel COVID-19 enfeksiyonu geçirip iyileşmiş olanlar) bağışı 28 gün erteleyin.
- Bağış sonrası bağışçıda 48 saat içerisinde ateş, öksürük, soğuk algınlığı, grip gelişmesi durumunda kan hizmet biriminize haber verilmesini sağlayın, bağışçının o bağışına ait ürünleri kullanmayın, imha edin.
- Bağışı ertelenen bağışçılara 28 gün boyunca potansiyel bağışçılarla temastan kaçınmalarını öğütleyin.
- Kanın klinik kullanımına yönelik öneriler:
- Alınan kan bağışı önlemleri ile ilgili hastanenizi/ klinikleri bilgilendirin.
- Kan istemi yapan klinisyenleri, bugüne dek transfüzyon yoluyla COVID-19 bulaşı olmadığı konusunda bilgilendirin.
- Kan ürünü temininde sıkıntı yaşanmaması için gereksiz transfüzyondan kaçınmaları konusunda klinikleri bilgilendirin.
- Hastanelerden geriye dönük veri toplanabilmesi için, transfüzyon sonrası COVID-19 enfeksiyon belirtileri geliştiğinden şüphelenilen hastalarla ilgili bilgilendirmenin kan hizmet birimine yapılmasını isteyin.
- Elektif ameliyatları erteleyin.
- Kan hizmet birimi personeli ve ziyaretçiler ile ilgili öneriler:
- COVID-19 tanılı aile bireyleri, yakınları ile temasları olanlar sorumlu yöneticileri bilgilendirin.
- Kesinlikle gerekli olmadıktan sonra kan hizmet birimine ziyaretçi kabul etmeyin.
- Biyogüvenlik önlemlerine uyun ve kişisel koruyucu ekipman kullanımına özen gösterin.
UYULMASI GEREKEN BASİT KURALLAR
- Soğuk algınlığı semptomları olanlarla gereksiz temastan sakının.
- Ellerinizi ve çalıştığınız yüzeyleri sık sık temizleyin.
- El sıkma, sarılma, öpüşme gibi yakın temastan kaçının.
- Potansiyel bağışçılar, seyahat etmekten ve soğuk algınlığı belirtileri olanlarla temastan kaçının.
- Sadece kanıtlanmış bilgileri paylaşın, söylentilere önem vermeyin.
Unutmayın - Kan ihtiyacı süreklidir.
Tek kaynak, sağlıklı bir ortamda bağış yapan sağlıklı bir gönüllü bağışçıdır.
Faydalanılacak diğer kaynaklar:
- AATM recommendations (guidelines) to prevent COVID-19 infection through the blood supply. www.aatm.org
- https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
- http://www.aabb.org/advocacy/regulatorygovernment/Pages/AABB-Coronavirus-Resources.aspx
- isbt.org
- Protecting the blood supply during infectious disease outbreaks. World Health Organization 2019. ISBN: 978-92-4-151521-4
- Chang Y, Yan L, Wang L. Coronaviruses and Blood Safety. Transfus Med Rev 2020. doi: 10.1016/j.tmrv.2020.02.003
